رشت قدیم، شهرِ اولین محله های گیلان بوده که تماماً از بافت‌های سنتی گیلان شکل گرفتند. اگر هنوز هم اراده کنید، می‌توانید این بافت قدیمی و دست‌نخورده را از نزدیک ببینید؛ از طریق محله های قدیمی رشت مثل ساغریسازان، محله پیرسرا و استادسرا به نمای قدیمی گیلان دست خواهید یافت. محله ساغریسازان رشت، از جمله بخش‌های شهر محسوب می‌شود که علاوه بر بازارهای سنتی و زنده، دارای مکان‌های تاریخی و بافت حفظ‌شده سنتی گیلان است.
اگر به محله ساغری سازان رشت بروید، با کوچه‌های باریک و خانه‌های سنتی روبه‌رو می‌شوید که احتمالاً شبیه به آن‌ها را در سریال‌های تاریخی مثل سریال تلویزیونی پس از باران مشاهده کرده‌اید. با ما همراه شوید تا نگاهی به تاریخچه و جاهای دیدنی این محله داشته باشیم.
آدرس و راه‌های دسترسی به ساغریسازان
محله ساغری سازان رشت، در تقسیمات شهری، به منطقه 2 تعلق دارد و برای رسیدن به محدوده آن می‌توان از طریق خیابان بادی الله و خیابان مطهری دست یافت. برای این کار کافی است که از تاکسی و یا وسایل نقلیه شخصی استفاده کنید و سپس از طریق خیابان شهید مطهری وارد خیابان بادی الله شوید. البته این محله قدیمی رشت ، به میدان صیقلان، خیابان رسالت یا محله صدا و سیما و همچنین محله خواهر امام هم منتهی می‌شود.
تاریخچه محله ساغریسازان رشت
کلمه مرکب ساغریسازان از 2 واژه ساغری (به‌معنای کفش) و سازان (سازندگان) تشکیل شده است. به‌همین دلیل است که اگر در محله ساغریسازان رشت قدم بزنید، بیش از هر مغازه‌ای، با کفاشی‌های قدیمی مواجه می‌شوید. این محله در دوران خیلی قدیم، مکان فعالیت کفاشان بود و البته افراد مشهور و اعیان شهر هم در این محله زندگی می‌کردند. واژه ساغری، در اصل به‌معنای نوعی چرم دباغی‌شده مخصوص است که روحانیان قدیم از آن برای ساخت کفش استفاده می‌کردند.
تاریخ شروع محله ساغریسازان مربوط به دوره حکومت شاهان قاجار است و ساختمان‌ها و خانه‌های این محله از معماری همان دوره زمانی شکل گرفته‌اند. بعد از گذشت چندین دوره از آن زمان، بافت معماری سنتی و قاجاری این محله هنوز هم حفظ شده است و به همین دلیل، آن را به عنوان روح شهر رشت می‌شناسند.
نام‌گذاری به‌عنوان اولین محله رشت
محله ساغریسازان رشت، به‌عنوان اولین محله در تاریخ این شهر تلقی می‌شود؛ چرا که افراد سرشناس و بانفوذ در این محل خانه ساختند و اولین حمام‌های بزرگ رشت هم در این مکان راه‌اندازی شدند. ضمناً اگر به محله‌های منتهی به ساغریسازان (از جمله محله‌های دانشسرا، پل عراق، دباغیان و غیره) نگاه کنید، ردپای معماری و بافت سنتی گیلان را مشاهده خواهید کرد.
بازار اصلی شهر، در گذشته بسیار دور
محله ساغریسازان، در گذشته‌های خیلی دور به‌عنوان بازار اصلی و شریان خرید کالاهای مختلف در رشت به‌شمار می‌رفت. البته رفته‌رفته و پس از گذشت چندین دهه، خیابان مطهری به‌صورت مستقل راه‌اندازی و همین مسئله باعث جدا شدن محله ساغریسازان رشت از بازار اصلی شد.
روح رشت؛ حس و حال قدیمی بودن این محله
اگر شهر رشت را به یک کاخ باشکوه و بسیار بزرگ تشبیه کنیم، ساغریسازان همان اتاقی است که روح قدیمی و دوست‌داشتنی این عمارت در آن آرام گرفته است. از کافه‌های قدیمی و حمام‌های سنتی، تا مسجد معروف محله، حجره‌های میوه‌فروشی و سبزی‌فروشی سنتی همه‌وهمه نشان‌دهنده قدمت ساغریسازان هستند.
پیشنهاد ما به شما این است که پس از ورود به محله ساغریسازان، در همان ابتدای خیابان ماشین خود را پارک کنید و در تک‌تک کوچه‌های قدیمی آن قدم بزنید. همین‌که نگاهتان به دیوارهای قدیمی و دست‌نخورده کوچه‌ها بیفتد، حس‌وحال قدیمی بودن به شما دست خواهد داد و وارد بُعد دیگری از زمان خواهید شد. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد رشت، همین محله‌های قدیمی هستند که با پیاده‌روی در این کوچه‌ها وارد ماشین زمان می‌شوید.
آشنایی با مردمی که شناسنامه محله هستند
اگر در حین پیاده‌روی در محله ساغریسازان رشت، به اطرافتان نگاهی کنید، افراد مسن و باتجربه‌ای را خواهید دید که مشغول کارند و مغازه‌های خیلی قدیمی دارند. این مردم، شناسنامه محله ساغریسازان محسوب می‌شوند و بافت سنتی این بخش از جاهای دیدنی رشت بدون آن‌ها معنایی ندارد.
برای آشنایی بیشتر با حکایات شنیدنی محله و دیدنی های ساغریسازان، به کافه‌های سنتی و چایخانه‌ها بروید تا با این افراد مسن هم‌صحبت شوید. مردان مسن ساکن محله ساغری سازان رشت، در این کافه‌ها پشت میزهای چوبی سنتی می‌نشینند، چای تازه‌دم می‌نوشند و از دوران قدیم حرف می‌زنند.
مسجد گلدسته: نماد سنت و قدمت در محله
در هر قسمتی از ساغریسازان، کافیست نگاهتان را رو به آسمان بگیرید تا گلدسته‌ای بلند را ببینید، که در جوار مسجد گلدسته قرار دارد. مسجد محله ساغری سازان رشت که با عنوان محله گلدسته هم شناخته می‌شود، گلدسته‌ای 14 متری دارد که شامل یک مناره آجری و کتیبه‌ای از جنس کاشی است.
اگر به این گلدسته بزرگ نزدیک شوید، می‌توانید تاریخچه آن و همچنین آیه نوری که با خط نستعلیق نوشتند را بخوانید. در کنار مسجد گلدسته، مغازه‌های قدیمی فراوانی وجود دارد و علاوه بر بازدید از آن می‌توانید به خرید کالاهای سنتی و مایحتاج روزانه هم مشغول شوید.
داستان بازسازی مسجد گلدسته
گلدسته مسجد معروف این محله در سال 1369 و در پی زلزله فراموش‌نشدنی رودبار دچار آسیب‌های بسیار جدی شد. همین مسئله باعث شد تا شخصی با اسم علی تاجر شیروانی دست به کار خیر بزند و هزینه‌های بازسازی خرابه‌های این مسجد را برعهده بگیرد.
حمام حاجی در ساغریسازان کجاست؟
یکی از جاذبه‌های محله ساغریسازان رشت، حمام قدیمی حاجی است که روی سر در آن، نقش نبرد رستم و دیو سپید قرار دارد. معمولاً یک فروشنده قدیمی و مسن هم همیشه جلوی این حمام بساطش را پهن کرده و با چهره‌ای خندان مشغول کار است. قدمت این حمام قدیمی هم به دوره قاجاریه بر می‌گردد و البته نمی‌توان برای بازدید از فضای داخلی آن، واردش شد.
این حمام قدیمی توسط حاجی محمد حج فروش ساخته شده است و به‌همین دلیل با عنوان حمام حاجی شناخته می‌شود. این بنای تاریخی هم‌اکنون در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و از جمله 3 حمام تاریخی باقی‌مانده در شهر رشت محسوب می‌شود.
مکان‌های دیدنی در خیابان ساغریسازان رشت
در حال حاضر چندین بنای متروکه و همچنین مکان‌های مهم از جمله چندین اقامتگاه در این محله قرار دارند که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان جاهای قدیمی رشت بازدید کرد. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- خانه سمیعی‌ها واقع در کوچه تحویلی و در جوار حمام حاجی
- هتل صبوری، نزدیک به خیابان شاه عمو و مناسب برای اقامت در رشت
- مدرسه و مسجد حاج سمیع
- خانه‌های قدیمی و کوچه‌های پیچ‌درپیچ محله
- ساختمان‌های قدیمی محله واقع در کوچه بلورچیان
- مسجد آقا سید عباس و محل دفن 2 نفر از امام‌زادگان
- گذر سنگ پل و محله دانشسرا
شرایط بازدید از محله ساغریسازان رشت
بازدید از محله ساغری سازان رشت هیچ شرایط خاصی ندارد و لازم نیست که برای ورود به آن و یا بازدید از کوچه‌های پیچ‌درپیچ، هزینه‌ای پرداخت کنید. بهترین اوقات برای بازدید از این محله، صبح، غروب و شب‌هاست که مردم محله در حال رفت‌وآمد هستند، مغازه‌ها مشغول به‌کار شده‌اند و می‌توان در فضای زنده آن غرق شد. البته به یاد داشته باشید که بسیاری از بناهای دیدنی این محله به‌دلیل قدمت زیاد، به یک مخروبه تبدیل شده‌اند و نمی‌توان وارد آن‌ها شد. اگر به‌نبال محله‌های قدیمی رشت هستید، می‌توانبد از محله پیرسرا نیز دیدن کنید.
