کتابخانه ملی رشت، اولین و قدیمی‌ترین کتابخانه ملی در ایران است که بیش از 150 هزار جلد کتاب را در قلب خود جا داده است. این کتابخانه، طبق معماری‌های اروپایی و در دوران پهلوی ساخته شده است و از جمله دیدنی های رشت به‌شمار می‌رود.
این بخش از شهر رشت، دقیقاً در جوار ساختمان شهرداری قرار دارد و مغازه‌های بسیاری در امتداد آن مشغول به فعالیت هستند. بسیاری از مردم رشت، کتابخانه ملی رشت و مغازه‌های اطراف آن را با امکان اطراف آن از جمله سینما سپیدرود می‌شناسند. در این مقاله از دوجینجا با ما همراه شوید تا به قلب رشت و کتابخانه تاریخی آن برویم.
آدرس‌های دسترسی به کتابخانه ملی در رشت
برای رسیدن به این کتابخانه تاریخی و بزرگ، باید از 4 مسیر سبزه میدان، خیابان امام، خیابان شریعتی و یا خیابان سعدی وارد شد. لازم‌به‌ذکر است که هر کدام از این 4 مسیر، به پیاده‌راه فرهنگی رشت ختم می‌شوند و نمی‌توان با وسیله نقلیه به جلوی کتابخانه رسید.
اگر می‌خواهید با وسیله نقلیه به این مکان بروید، باید ماشین خود را کمی قبل‌تر از شروع پیاده‌راه فرهنگی، پارک کنید و سپس ادامه مسیر را قدم بزنید. همچنین، می‌توانید از تاکسی و یا اتوبوس داخل شهری برای رسیدن به ابتدای پیاده‌راه فرهنگی استفاده کنید و سپس کم‌تر از چند دقیقه پیاده‌روی به خیابان علم الهدی برسید، و در ابتدای آن کتابخانه را بیابید.
مروری بر تاریخچه کتابخانه ملی
کتابخانه تاریخی رشت، بیش از 90 سال قدمت دارد و داستان احداث آن دقیقاً به سال 1360 شمسی بر می‌گردد. در این سال، شخصی به نام محمدعلی تربیت، رئیس اداره فرهنگ گیلان، با استفاده از زمینی که شهرداری رشت به این اداره اهدا کرده بود، کتابخانه ملی را بنا کرد. شروع داستان کتابخانه ملی رشت با جمعیت نشر معارف بود و این گروه، مسئولیت ساخت و راه‌اندازی این بنا را برعهده گرفتند. البته، پروسه ساخت این کتابخانه در سال 1313 به‌علت کمبود بودجه متوقف شد.
تاریخ احداث این کتابخانه به دوره پهلوی اول و در دوره پادشاهی رضاخان شکل گرفت و نطفه آن با توجه به معماری نوین شرق اروپا خفه شد. این کتابخانه، هم‌اکنون توسط جمعیت نشر فرهنگ گیلان اداره می‌شود و رئیس آن، شخصی به نام عباس شریفی ماسوله است.
مهندسان یونانی و آلمانی در ساخت کتابخانه رشت
جالب است بدانید که برای دقیق‌تر شدن ساختار مبتنی بر معماری اروپایی این کتابخانه از یک مهندس یونانی به اسم دیمیتری استفاده شد. پس از توقف پروژه احداث به علت کمبود بودجه، دیمیتری از مسئولیت ساخت‌وساز ساختمان برکنار شد. سال بعد، و به‌دلیل به کمک‌های مالی مردمی و دولتی، مجدداً داستان ساخت کتابخانه ورق خورد و این بار معیت بیشتری برای این کار، اشتیاق نشان دادند.
از چاپ اعانه مردمی گرفته تا روی گرده بردن نمایش‌های تئاتر، همه‌وهمه باعث شدند تا شاید تأمین مالی برای احداث کتابخانه ملی رشت صورت گیرد. حتی، رئیس اداره مالیت، بخشی از مالیات صادرات برنج استان را به این پروژه اختصاص داد، اما باز هم بودجه مورد نیاز تأمین نشد. سرانجام، چندین سال بعد، مهندسی آلمانی‌تبار به اسم سردار اُف، پروژه ساخت کتابخانه را به دستور سرلشکر زاهدی برعهده گرفت و این بنای تاریخی، نهایتاً در سال 1313 تکمیل شد.
نگاهی به ساختار کتابخانه ملی رشت
ساختار این کتابخانه به 2 دوره تاریخی اول و دوم تقسیم می‌شود. بنای اولیه، ساختاری نسبتاً مستطیلی شکل داشت که سردری جذاب و جالب روی آن نصب شده بود. این ساختمان، شامل 2 طبقه بود و بام آن شیروانی داشت. ساختار ثانویه این کتابخانه که شکل امروزی آن را شامل می‌شود، 13 ستون در طبقه همکف دارد و بخشی با عنوان قرائت‌خانه بانوان هم در طبقه بالایی آن گنجانده شده است.
یک تالار سراسری هم در طبقه بالایی این کتابخانه در سال 1369 احداث شد که مخصوص آقایان است. هر کدام از قرائت‌خانه‌های آقایان و بانوان در کتابخانه ملی رشت، به‌ترتیب 640 و 250 نفر ظرفیت دارند و مخزن آن بیش از 150 هزار کتاب خطی و چاپی را در خود جا داده است.
عضویت در کتابخانه تاریخی رشت
یکی از منابع تأمین مالی کتابخانه ملی در شهر رشت، دریافت حق عضویت از علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی است. اگر قصد دارید که یکی از اعضای این کتابخانه باشید، باید به‌صورت حضوری ثبت‌نام کنید و علاوه بر ارائه مدارک مورد نیاز، حق عضویت هم بپردازید. در مورد مدارک مورد نیاز و هزینه عضویت در این کتابخانه، اطلاعات خاصی در دست نیست.
مکان‌های مشابه کتابخانه ملی رشت
کتابخانه‌های معتبر بسیاری در رشت وجود دارند از جمله مکان‌های مشابه کتابخانه ملی محسوب می‌شوند. البته، هیچ‌کدام از این کتابخانه‌های رسمی، اعتبار و قدمت کتابخانه ملی را ندارند و شامل کتب تاریخی نمی‌شوند. با این اوصاف، اگر می‌خواهید به کتابخانه‌های دیگر در رشت بروید، می‌توانید این کتابخانه‌ها را مد نظر داشته باشید:
- کتابخانه امیرالمؤمنین
- اداره کل کتابخانه‌های عمومی گیلان
- کتابخانه خاتم‌الانبیا
- کتابخانه عمومی امام حسن مجتبی
ساعات و روزهای کاری کتابخانه ملی رشت
این کتابخانه در همه روزهای هفته (به‌جز روز جمعه)، از ساعت 8 صبح تا 18 عصر باز است و علاقه‌مندان به کتاب‌خوانی می‌توانند به آن مراجعه کنند. همچنین، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دسترسی به کتاب‌ها و یا ارائه مدارک مورد نیاز برای عضویت در کتابخانه می‌توانید با شماره تماس 33236005-013 تماس بگیرید.
آشنایی با 6 مکان مهم در اطراف کتابخانه رشت
کتابخانه ملی رشت، هم‌جوار با ساختمان‌ها، مکانها و میادین مهم شهر است. برای مثال، خانه و موزه میرزا کوچک خان جنگلی، در خیابان استادسرا در نزدیکی این کتابخانه قرار دارد. همچنین، در امتداد خیابان علم‌الهدی می‌توان به سبزه میدان، میدان همیشه زنده استان گیلان رسید. بیمارستان امیرالمؤمنین هم یکی دیگر از مکان‌های نزدیک به کتابخانه است که کمی آن‌طرف‌تر در امتداد خیابان چله‌خانه واقع شده است.
اگر بخواهیم به 6 مکان مهم نزدیک به کتابخانه ملی رشت اشاره کنیم، باید به این موارد نگاهی داشته باشیم:
- میدان شهرداری رشت
- ایستگاه اتوبوس گلسار
- سبزه میدان
- بازار بزرگ رشت
- ساختمان قدیمی اداره پست رشت
- فروشگاه بزرگ نجم
زندگی در لابه‌لای ورق‌های تاریخی
کتابخانه ملی رشت، بیشتر از این‌که از کتاب‌های امروزی پُر شده باشد، مملو از کتاب‌هایی تاریخی، سنتی و خطی است. اگر به تاریخ ایران، گیلان، رشت و کتب دست‌نویس یا تاریخی علاقه بسیاری دارید، حتماً به این کتابخانه سر بزنید. اگر از جمله ساکنین شهر باران‌های نقره‌ای، رشت زیبا محسوب می‌شوید، بهتر است که همین امروز و یا فردا برای عضویت در کتابخانه برنامه‌ریزی کنید.
