موزه چای لاهیجان، تنها موزه چای کشور و از بهترین جاهای دیدنی لاهیجان، میزبان آرامگاه کاشف السلطنه، پدر چای ایران نیز است. لاهیجان با تولید بیش از 80 درصد از چای کشور، به عنوان قطب تولید چای ایران شناخته می‌شود. به همین دلیل، آرامگاه کاشف السلطنه، بنیان‌گذار صنعت چای ایران، در این شهر بنا شده است. در ادامه با همه اطلاعاتی که لازم است درباره موزه تاریخ چای لاهیجان بدانید، آشنا خواهیم شد.
دلیل جذابیت و اهمیت موزه چای لاهیجان
موزه چای لاهیجان به عنوان تنها موزه تخصصی چای در ایران و یکی از منحصربه‌فردترین موزه‌های گیلان، از جایگاه ویژه‌ای در بین گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ برخوردار است. آرامگاه کاشف السلطنه، پدر چای ایران، در این موزه قرار دارد و این امر بر جذابیت و اهمیت آن می‌افزاید.
علاوه بر این، با بازدید از موزه تاریخ چای ایران، می‌توانید اطلاعات جامعی در مورد نحوه ورود چای به کشور، چگونگی پیشرفت صنعت چای و آشنایی با مراحل کاشت، داشت و برداشت چای به دست آورید.
تاریخچه موزه چای
حاج محمود میرزا معروف به کاشف السلطنه یک نویسنده و مشروطه‌خواه در دوره قاجار و پهلوی به شمار می‌رفت که در سال 1275 برای انجام امور سیاسی از ایران به هند رفت و در این سفر کشت چای را آموخت و در هنگام بازگشت مقداری بذر چای را با خود به ایران آورد. این امر موجب شد که کشت چای در ایران رواج پیدا کند.
کاشف السلطنه در سال 1307 در کتل ملو استان فارس درگذشت. وی وصیت کرده بود که بر روی تپه‌ای مشرف به باغ‌های چای در لاهیجان به خاک سپرده شود؛ بنابراین مزار این بزرگوار در ابتدا از یک مرمر سیاه بدون سقف و حفاظ ساخته شد. در سال ۱۳۳۶ هجری شمسی به همت اهالی لاهیجان بنای یاد بودی بر مزارش ساختند که این بنا از سال ۱۳۷۵ هجری شمسی به عنوان موزه تاریخ چای شروع به فعالیت نمود و هم‌اکنون هم دایر است.
آدرس و مسیرهای دسترسی به موزه چای لاهیجان
موزه چای در مرکز شهر و بخش شرقی لاهیجان قرار دارد. برای دسترسی به این موزه تاریخی که آرامگاه کاشف السلطنه هم در آن واقع شده است، باید خود را به میدان کاشف برسانید. در ابتدا باید وارد خیابان کاشف شرقی شوید که از میدان وحدت آغاز می‌شود و با عبور از میدان انقلاب و میدان حشمت در نهایت به میدان کاشف می‌رسید، اما در طول این مسیر و قبل از رسیدن به میدان، از جلوی موزه تاریخ چای عبور خواهید کرد.
اشیا و آثار ارزشمند موجود در موزه
موزه چای ایران دارای مجموعه‌ای ارزشمند از اشیا و آثار مرتبط با چای است که در ادامه به معرفی این موارد خواهیم پرداخت.
- اسناد و مدارک تاریخی مربوط به تاریخچه چای در ایران
- تصاویر و عکس‌های قدیمی از مراحل کاشت، داشت و برداشت چای
- ادوات و ابزارهای قدیمی مربوط به تولید چای
ویترین‌های موزه در دوطبقه ساخته شده و حدود ۶۰۰ شیء در آن نگه‌داری می‌شود که از ۵۰ سال تا ۱۵۰ سال قدمت دارند. از جمله اقلام موجود در موزه می‌توان به سماورهای روسی، ظروف آنتیک چای‌خوری، کاسه‌های مسی، ظروف سفالی، قوری‌های چینی، دستگاه‌های چای‌خشک‌کنی، چراغ‌های پیه‌سوز و سایر موارد اشاره کرد.
کاشف السلطنه و آرامگاه او
محمد میرزا قوانلو قاجار از شاهزاده‌های قاجاری در سال ۱۲۴۴ هجری شمسی در تربت‌حیدریه به دنیا آمد. پدرش حاکم تربت‌حیدریه بود. محمد میرزا پس از طی دوران کودکی مراحل اولیه تحصیل را در دارالفنون تهران گذراند و پس از آن در ۱۶ سالگی عازم فرانسه شد و در دانشگاه سوربن پاریس مشغول به تحصیل گردید. وی هم‌زمان به استخدام سفارت ایران در فرانسه در آمد و پله‌های ترقی را یکی‌یکی شروع به طی‌کردن نمود. در اولین سفر ناصرالدین‌شاه قاجار به اروپا به‌عنوان مترجم در اردوی شاه به خدمت پرداخت.
در دوره مظفرالدین‌شاه و در سال ۱۲۷۶ هجری شمسی به‌عنوان سفیر ایران عازم هندوستان شد. هنگام عزیمت به هندوستان مظفرالدین‌شاه به او دستور داد تا گیاه چای را وارد ایران کند. تا آن زمان چای خشک صرفاً از کشورهای چای خیز به ایران وارد می‌شد و محمد میرزا تصمیم گرفت با کشت چای در ایران جلوی واردات چای و خروج ارز را از ایران بگیرد. پس از ورود به هندوستان و قبل از آوردن بذر چای تصمیم گرفت در زمینه کاشت، داشت، برداشت و به‌عمل‌آوری چای آموزش ببیند. به همین دلیل، به یکی از بهترین کارخانه‌های چای‌سازی هندوستان که در دست انگلیسی‌ها بود مراجعه کرد؛ ولی پاسخ رد دریافت نمود، زیرا هندوستان مستعمره انگلستان بود و آن‌ها از آموزش چای به افراد غیراروپایی خودداری می‌کردند.
محمد میرزا ناامید نشد و ازآنجایی‌که سال‌ها در فرانسه زندگی کرده بود به‌عنوان تاجر فرانسوی مشغول به فراگیری در زمینه چای شد و پس از رسیدن به استادی مقادیر زیادی تخم چای و همین‌طور چند هزار نهال چای کاشته شده در گلدان خریداری کرد و عازم ایران شد. به دلیل اینکه آب‌وهوای شمال ایران در نیمی از سال مشابه هندوستان بود، تشخیص داد گیاه چای بتواند در شمال ایران کشت شود. اولین زمینی که برای این مهم اختصاص یافت در شهر لاهیجان بود و محمد میرزا تخم‌های چای و نهال‌ها را وارد این شهر کرد و موفق شد چای‌کاری را در این شهر رونق بخشد و بدین‌وسیله شهر لاهیجان مرکز چای ایران شد و با کوشش‌های محمد میرزا کشت چای به‌تمامی نواحی شمال ایران گسترش یافت.
پس از این موفقیت که در اثر تلاش‌های خستگی‌ناپذیر محمد میرزا به وجود آمد، از سوی مظفرالدین‌شاه لقب کاشف السلطنه به او داده شد. کاشف‌السلطنه را بیشتر به‌عنوان پدر چای ایران می‌شناسند؛ ولی او علاوه بر این مهم مناصب مهم دیگری از جمله معاون نخست‌وزیر و همچنین اولین شهردار شهر تهران در دوره محمدعلی شاه قاجار را هم داشت. در دوره رضاشاه کاشف السلطنه به‌عنوان رئیس سازمان چای ایران فعالیت می‌نمود.
در سال ۱۳۰۸ شمسی و پس از آخرین سفری که به مناطق شرقی آسیا برای فراهم‌کردن مقدمات ساخت اولین کارخانه چای عزیمت کرده بود در حین بازگشت با اتومبیل و در مسیر بوشهر به شیراز به دره سقوط کرد و جانش را از دست داد. آرامگاه کاشف السلطنه در واقع مقبره و موزه بنیان‌گذار چای در ایران است که در شهر لاهیجان قرار دارد.
هزینه و ساعت بازدید از موزه چای
زمان موردنیاز برای بازدید از این موزه تاریخی در حدود یک ساعت است و برای اینکه از آن دیدن کنید باید هزینه ۴ هزار تومان را بپردازید. بازدید از موزه چای لاهیجان در هر فصل و ماهی امکان‌پذیر است، زیرا این موزه کاملاً به سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مجهز است، اما در حالت کلی برای اینکه بتوانید از جاذبه‌های طبیعی اطراف این موزه هم بازدید کنید، پیشنهاد می‌کنیم فصل بهار و پاییز را انتخاب کنید. ناگفته نماند که ساعت کار موزه چای لاهیجان از 8 صبح تا 6 بعدظهر هر روز به غیر از روزهای دوشنبه است.
جاهای دیدنی اطراف موزه چای
در اطراف موزه چای لاهیجان، جاذبه‌های دیدنی و گردشگری متعددی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید. برخی از این جاذبه‌ها عبارتند از:
آبشار شیطان کوه
آبشار شیطان کوه یکی از بهترین و خاص‌ترین جاهای دیدنی لاهیجان بوده و منظره بسیار شگفت‌انگیزی دارد. آبشار شیطان کوه به‌قدری زیبا و منحصر‌به‌فرد است که در نگاه اول کسی متوجه مصنوعی بودن آن نمی‌شود. این آبشار مصنوعی جلوه بسیار زیبایی به شهر داده و هر ساله گردشگران بسیاری برای بازدید و عکاسی از آن وارد شهر لاهیجان می‌شوند.
بام سبز لاهیجان
یکی از مقاصد گردشگری پرطرف‌دار و جاهای دیدنی اطراف موزه چای لاهیجان را می‌توان بام سبز آن معرفی کرد. این منطقه در مسیر بالای شیطان کوه قرار داشته و در حدود یک کیلومتر با موزه فاصله دارد. توجه داشته باشید که چشم‌انداز شهر لاهیجان و مزارع وسیع چای پیرامون آن از محل ارتفاعات بام سبز لاهیجان واقعاً زیبا و دیدنی است.
پارک جنگلی لاهیجان
پارک جنگلی میرصفا در داخل شهر لاهیجان قرار گرفته و بخشی از جنگل‌های قدیمی این منطقه را در خود جای‌داده است. قدمت درختان این پارک جنگلی بسیار بالا بوده و آلاچیق‌هایی برای رفاه گردشگران در آن وجود دارد. پارک جنگلی میرصفا لاهیجان در حدود 650 متر با موزه چای فاصله دارد.
بازار سنتی لاهیجان
بازار سنتی لاهیجان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود که قدم‌زدن در آن حس شیرین زندگی را در شما ایجاد می‌کند. در این بازار خوش‌آب‌ورنگ انواع میوه و سبزی تازه، ماهی، پنیر محلی، تخم‌مرغ محلی و زیتون وجود دارد که می‌توانید خریداری کنید. بازار سنتی لاهیجان در نزدیکی مسجد چهار پادشاهان قرار گرفته و از دو خیابان کاشف و شهید کریمی می‌توانید به آن دسترسی پیدا کنید.
بازدید از موزه چای و آرامگاه کاشف السلطنه
موزه چای یکی از جاذبه‌های گردشگری لاهیجان است که در ابتدا به‌عنوان مقبره کاشف السلطنه مورد بازدید قرار می‌گرفت. این موزه از یک سالن اصلی دوطبقه، یک برج و دو فضای اداری شمالی و جنوبی تشکیل شده است. طبقه همکف از سالن اصلی بنا، به اسناد و مدارک مرحوم کاشف السلطنه و وسایل مربوط به چای و چای نوشی اختصاص‌داده‌شده و طبقه دوم بنا را ویترین‌ها و اقلام مردم‌شناسی تشکیل می‌دهند.
توصیه می‌کنیم در سفر به شهر زیبای لاهیجان، از موزه چای آن دیدن کنید که خالی‌ازلطف نخواهد بود. در‌صورتی‌که اطلاعات بیشتری از موزه چای لاهیجان دارید یا از این موزه تاریخی بازدید کردید، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید. در ادامه به برخی از پرسش‌های متداول درباره‌ی موزه تاریخ چای پاسخ داده‌ایم:
چگونه به موزه چای لاهیجان برویم؟
برای بازدید از این مکان در ابتدا باید به شهر دیدنی لاهیجان رفته و خود را به میدان دکتر حشمت لاهیجان برسانید. پس از گذر از میدان، موزه تاریخ چای ایران را در انتهای خیابان کاشف شرقی خواهید دید.
چه هتل‌هایی در نزدیکی موزه برای اقامت وجود دارد؟
- مهمانسرای دانشگاه آزاد لاهیجان
- هتل تعطیلات
- هتل جهانگردی
- هتل ابریشمی
- هتل شهرزاد
چه رستوران‌هایی در اطراف موزه چای لاهیجان قرار گرفته‌اند؟
- رستوران محلی نیم روی
- رستوران فصل بهار
- کافه و رستوران سنتی عمو جعفر
- دکتر برگر
